Bilgisayar Bileşenleri - ANAKART

Tüm bilgisayar parçalarını üzerinde bulunduran, bilgisayarın en önemli parçası diyebileceğimiz bir bileşendir. Bilgisayara takılan her şeyin anakartla bir bağlantı yeri vardır. Bu nedenle anakartların üzerinde çeşitli bağlantı yuvaları ve aygıtlar vardır. Bunlardan en önemlileri CPU Soketi, RAM Soketleri ve Chipsetler sayılabilir. Anakartın üzerinde veriyolu denen elektronik bağlar mevcuttur. Tüm parçalar arasındaki bağlantı bunlarla sağlanır. 

Bunların hızı ise MHZ (Megahertz) cinsinden ölçülür. Günümüzdeki anakartların veriyolu hızları 100 ile 533 MHZ arasında değişmektedir. Her zaman olduğu gibi hızı yüksek olan daha iyidir. Fakat burada dikkat edilmesi gereken ufak bir ayrıntı vardır. Örneğin 133 MHZ veriyoluna sahip anakart üzerinde 66 MHZ hızında RAM kullanmak saçmalık olur. RAM 66 MHZ‘den hızlı çalışamayacağı için anakart da 66 MHZ hızın da çalışacaktır. Aynı şekilde CPU (İşlemci) veriyolu hızı da önemlidir. Her anakart her CPU ile çalışamaz. Bazen anakart CPU’nun hızını kaldıramaz bazen de CPU anakartın veriyolu hızına uyum sağlayamaz.

Dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta ise anakart üzerinde bulunan işlemci yuvasıdır. Mesela Pentium 2 serisi işlemciler slot girişli oldukları için sadece slot yuvaya sahip anakartlar ile çalışabiliriler. Pentium 4 işlemciler ise Soket uyumlu olduklarından soket yuvaya sahip anakartlar ile birlikte çalışırlar. Aksi takdirde CPU’yu anakarta takmak mümkün olmaz.

Peki anakartlar nasıl sınıflandırılır? Anakartlar üzerinde taşıdıkları çipsetlere göre sınıflandırılırlar. Intel’in Pentium 4 işlemciler için ürettiği i845 ve i850 adı verilen çipsetler bunlara bir örnektir.

Şimdi anakart üzerinde bulunan bazı parçaları kısaca açıklayalım.

1.CPU Slotu: İşlemciyi sisteme takmaya yarar. İki tür CPU slotu vardır. Birinicisi Slot (Eski Pentium işlemciler için. İkincisi ise Soket (Celeron ve Pentium 4 işlemciler için).

2.RAM Slotları: Sisteme bellek takmak için gerekli olan slottur.

3.IDE Slotları: Genellikle her anakart üzerinde iki tanedir. Birincisine (Primary) Sabitdisk takılır, ikincisine (Secondary) ise CD-ROM , DVD-ROM sürücü v.s. takılır. RAID denilen sistemlerde ikiden fazla olabilir.

4.PCI Slotları: PCI (Peripheral Component Interconnect) slotları 64 bit veriyolunu destekler ve 33 MHZ hızında çalışırlar. Ses kartı, Modem, TV Kartı vs. gibi içten bağlanmalı olan (Internal) aygıtlar bu slotlardan sisteme bağlanırlar.

5. ISA Slotları: ISA (Industry Standart Architecture) eski bir slottur ve 8-16 bit veriyoluna sahiptir. Yeni çıkan aygıtların hepsi PCI Slot olması dolayısıyla bu slotlardan her anakartta en fazla bir tane vardır veya hiç yoktur.

6.AGP Slotları: AGP (Accelerated Graphics Port) slotları 3D hızlandırıcılı ekran kartları için özel olarak geliştirilmiş bir slottur. 64 Bit veriyoluna sahiptirler ve 2x, 4x ve 8x olmak üzere üç tipe ayrılırlar. Örneğin; 2x AGP slotları 33 MHZ hızında iken 4x Agp slotları 66 MHZ hızındadır.

7. Chip(Çip)set: Anakart üzerindeki tüm işlemleri ve veriyolu hızını bu çipler ayarlar.

8. FDD Portu: Disket sürücüler için özel olarak tasarlanmış bir porttur.

9. Jumperlar: CPU veya veriyolu gibi özel ayarlar yapmaya olanak sağlayan anahtarlardır.

10. BIOS: BIOS (Basic Input Output System- Genel Giriş Çıkış Sistemi) Bilgisayarın açılışta yaptığı tüm işlemlerin (örneğin RAM sayımını, CPU Hızını ayarlamasını) yapılmasını sağlar. Belli bir hafızaları vardır. Bilgisayar kapanınca gücünü sistem pilinden alır.

11. CMOS: Bilgisayarın seri numarasını, şifrelerini vs. hafızasında tutan birimdir. Bu birim de gücünü sistem pilinden alır. CMOS üzerinde bir tuş bulunu ve bu tuşa basıldığında bahsedilen bilgiler, özel ayarlar gibi herşey silinir.

12. Sistem Pili: Bilgisayarın saatinin, şifrelerinin vs. hafızada kalmasını sağlayan normal bir saat pilidir. En az her 3-4 yılda bir değiştirilmesi gerekir.

13.OnBoard Ses Kartı: Bu tür bir ses çipi sayesinde, sistemden ses almak için bir ses kartına gerek yoktur. Fakat her anakart üzerinde bulunmaz (Opsiyoneldir).

14. Güç Konnektörü: Anakartın elektrik beslemesini sağlayan giriştir.

15. PS/2 Portu: Her anakart üzerinde iki tanedir bu portlar sayesinde sisteme bir klavye ve fare bağlanır.

16. USB Portları: Bu portlara çevre birimleri denen yazıcı, tarayıcı, MP3 Player gibi aygıtlar bağlanır.

17. COM Portları: Bu portlar seri port olarak da adlandırılır. Modemler, dijital kameralar vs. bu portlardan sisteme bağlanır. Eskiden fare ve klavyer de bu portlardan bağlanırdı.

18. Paralel Port: Bu porttan ise sisteme tarayıcı ve yazıcı gibi çevre birimleri bağlanır. USB Portlarının yaygınlaşması ile bu portlar yaygınlığını yitirmektedir.

Anakart üzerindeki başlıca bilşenler bunlardır. Tabiki daha farklı isimler duyubilirsiniz mesala AMR (Audio Modem Ring) portları. Bunlar Intel firmasının modemler için ürettiği özel bir port olup, pek yaygın değildir.

KASA

Bilgisayarın çalışması için gerekli tüm parçaları bir araya toplamak ve onları dış etkenlerden korumanın yanı sıra bilgisayarın ihtiyacı olan elektrik ihtiyacını ve sistemin soğutulmasını sağlamak kasanın görevidir. Voltaj ayarlarını ve bir takım göstergeleri bünyesinde bulundurur. Kalitesiz bir kasa nedeniyle güç kaynağının hassas parçalara verebileceği zarar ve soğutma sistemi göz önüne alınırsa dikkatle seçilmesi gereken parçalardan biridir. Kasaların içinde sistemi aşırı ısıdan önlemek için fanlar bulunur. Bu fanlar bazı kasalarda bir bazılarında ise iki tanedir.

Kasa fanları ikiye ayrılır. Birincisi dışarıdaki soğuk havayı kasa içerisine alan fanlar –ki bu tür fanlı kasaların içi aşırı tozlanır- ikinci tür fanlar ise kasa içerisindeki sıcak havayı dışarıya atan fanlardır. İkinci tür fanlar daha iyidir ama daha fazla ses çıkartırlar.

Kasalar türlerine göre ise üçe ayrılırlar. Bunlardan ilki bizim yani ev kullanıcılarının ve ofis kullanıcılarının kullandığı ATX türü kasalar, diğeri Server yani sunucular için tasarlanmış tip kasalar, üçüncüsü ise monitörün altına yerleştirilen tip kasadır. Artık üçüncü tür kasalar kullanılmamaktadır. Tabiki her zaman olduğu gibi daha değişik kasa isimleri duyulabilir. Örneğin; “Flex Kasa” bu kasa türü taşınması kolay olan bir tür ATX kasadır.