Klavye, bilgi girişi yapılan en yaygın girdi aygıtıdır. Başka bir ifadeyle bilgisayarla kullanıcı arasında iletişim kurmayı sağlayan önemli bir aygıttır. Klavyeler genellikle bir daktiloya benzetilmektedir. Her ne kadar dokunmatik ekranlar ve sesli kumanda sistemleri yavaş yavaş bilgisayar dünyasına girmekteyse de klavyenin bu alemdeki yeri tartışılamaz. Bilgisayar dünyası klavye ve parmaklarımızdan oluşan bir mekanizmanın emrindedir. Şekil-1’de klavye resmi görünmektedir.
Şekil 1 – Klavye Resmi
Klavyelerin Çalışma Şekilleri
Literatürde Keyboard ( Tuş tablası) olarak geçen klavye, üzerindeki tuşlar vasıtasıyla kullanıcının bilgisayara sinyaller göndermesini sağlar. Klavye içerisinde basit bir mikroişlemci ve tampon bellek bulunmaktadır ( Şekil-2). Bir tuşa basıldığında, tuşun bağlı olduğu elektronik devre harekete geçerek hangi tuşa basıldığını bilgisayara iletir. Bilgisayar da bu bilgiyi işler.
 |
Şekil 2 - Klavye içerisindeki mikroişlemci ve tampon bellek
Başka bir anlatımla kullanıcı klavye üzerindeki plastik tuş üzerine basıldığında, tuş altındaki plastik yay aşağı ezilerek altındaki kömür tabaka gümüş nitrat içerikli devre kartında devreyi kapatır. Klavye işlemcisine iletilen sinyal, kablo yardımıyla bilgisayara iletilir. Anakart üzerindeki klavye denetleyicisi porttan gelen sinyali karakter seti üzerinden RAM’e kopyalar. Klavye kesme isteği işlemciyi durumdan haberdar eder. İşlemci de yapılması gereken işlemi yapar.
Gerçekte kullanıcının bir plastik tuşa basmış olması gibi basit bir işlem olarak gözükse de bu bilgisayara 1 ve 0’lardan oluşan kümenin iletilmesine, kümeye karşılık gelen karakter kodunun hafızadaki karakter setindeki karşılığının ekrana yansıtılmasına neden olur.
Şekil 3 - Klavye Tanıtımı
Şekil 4 - Klavye Tuş Tanıtımı
Klavye Üzerindeki Bazı Tuşlar ve İşlevleri
Klavye üzerinde bulunan harfler dışında özel işlevleri olan tuşlar da bulunmaktadır. Bu tuşları şu şekilde sıralayabiliriz:
ESC: Farklı programlarda farklı işlevleri vardır. Ancak genelde programın bir önceki bölümüne geçmeyi veya programdan çıkmayı sağlar.
TAB: Bir satırdaki değişik konumlara atlamaya ya da yazılmış kelimeyi veya cursor’u (imleci) “9” karakter sağa atmaya yarar.
CAPS LOCK: Basıldığında büyük harfle yazmayı sağlar. Bu tuşa basıldığında klavyenin sağ üst köşesinde bulunan Caps Lock ışığı yanar.
SHIFT: Büyük harf karakterini ve tuşların üst bölümündeki karakterleri üretir.
CTRL: Diğer tuşlarla birlikte kullanılır ve kullanılan program tarafından belirlenen işlevleri yerine getirir.
ALT: Komutların çalıştırılmasında diğer tuş kombinasyonlarıyla kullanılır.
ALT GR: Tuşların alt bölümündeki karakterleri üretir.
BACKSPACE: Genellikle cursor’un solundaki karakterleri silme işlevini görür.
ENTER: Cursor’u bir sonraki satırın başına konumlandırır. Komutların işletilmesini sağlayan en önemli tuştur.
END: Cursor’u yazılan karakterlerin en sonuna atar.
HOME: Cursor’u ekranın en soluna ya da üzerinde bulunduğu satırın en başına atar.
AŞAĞI OK TUŞU: Cursor’u aşağıya doğru hareket ettirir.
YUKARI OK TUŞU: Cursor’u yukarıya doğru hareket ettirir.
SOL OK TUŞU: Cursor’u sola doğru hareket ettirir.
SAĞ OK TUŞU: Cursor’u sağa doğru hareket ettirir.
PGDN: Bir sonraki sayfayı ekrana getirir. Cursor’un yeri değişmez.
PGUP: Bir önceki sayfayı ekrana getirir. Cursor’un yeri değişmez.
INSERT: Satır içinde harf aralarına yeni kelimeler sıkıştırır.
DELETE: Bir karakteri veya boşluğu siler.
Bazı ek tuşlar :
Klavyenin çeşitlerine göre ek tuşlar vardır. Bunlar :
PRINT SCREEN: Basıldığında ekranda ne varsa yazıcıya basar. (DOS modundayken) diğer türden ekranı hafızaya alır.
SCROLL LOCK: İmleç tuşları kullanıldığında metin satırlarının hareketini sağlar. Scroll Lock tuşu basılıyken klavyenin sağ üst tarafında Scroll Lock ışığı yanar.
PAUSE: İşlemin herhangi bir tuşa basılıncaya kadar durdurulmasını sağlar.
Özel Klavye Tuşları :
Bazı özel klavyelerde adından da anlaşılabileceği gibi işlemlerimizi daha hızlı, kolay ve rahat yapmamızı sağlayan tuşlar mevcuttur. Bu tuşlar :
WINDOWS TUŞU: Başlat menüsünü açar. Sağda ve solda olmak üzere iki tanedir.
MENÜ TUŞU: Hızlı işlemler menüsünü açar. Mouse’un sağ tuşuna basılmış gibi düşünebiliriz.
POWER TUŞU: Bilgisayarın kapanmasını ya da açılmasını sağlar.
SLEEP TUŞU: Sistemin uyku moduna geçmesini sağlar.
WAKE UP TUŞU: Sistemin uyku modundan çıkmasını sağlar.
Bazı Kısayol Tuşları:
Başlama Tuşları: Explorer, Word, Excel, Scandisk, Scanner, Hesap Makinesi, Windows Gezgini vd.
İşlem Tuşları: Kes, Kopyala, Yapıştır, Kapat, Önceki boyut, Tam ekran, Sonraki sayfa vd.
CD-Multimedya: Play, Stop, Sonraki, Önceki, Ses artır, Ses azalt, Eject vd.
Tuşlara sahiptirler.
Klavye Konnektörleri
 |
Klavyelerde 5 PIN DIN ve 6 PIN mini-DIN (PS/2) konnektörler kullanılır. Her iki konnektörü dönüştürmek için ara konnektörler vardır. Şekil-3 te görünmektedir.
Şekil 5 - Klavye Konnektörü
6 Pin mini-DIN Konnektör Kablo Bağlantıları:
1-) Keyboard Data ( +5 Vdc Signal)
2-) NC
3-) Ground
4-) Power Supply ( +5 Vdc )
5-) Keyboard Clock ( +5 Vdc Signal)
6-) NC
5 Pin DIN Konnektör Kablo Bağlantıları:
1-) Keyboard Clock ( +5 Vdc Signal)
2-) Keyboard Data ( +5 Vdc Signal)
3-) NC
4-) Ground
5-) Power Supply ( +5 Vdc Signal)
 |  | ||
Şekil 6 Şekil 7
6 Pin mini-DIN Konnektör 5 Pin DIN Konnektör
Klavyelerin Sınıflandırılması:
Bugün kullandığımız klavyeleri ana başlıklar altında sınıflandırmak istersek iki temel başlık altında sınıflandırabiliriz. Bunlar :
1-) Düğmelerinin İşleyişine Göre
2-) Düğmelerinin Sıralanışına Göre
1-) Düğmelerinin İşleyişine Göre :
Klavyeleri sınıflandırmak istersek düğmelerin işleyişine göre temelde iki tip klavye olduğunu söyleyebiliriz.
a-) Düğme Tipli (Switch-Based)
b-) Kapasitif
a-) Düğme Tipli Klavye
Düğme tipli klavye, klavye üzerinde yer alan her bir tuş için ufak anahtarlar kullanılır. Bu anahtarlar zamanla kirlenebilir. Zaman zaman temizlemek mümkün olsa da yenilerini almak çok daha kolaydır. Bu anahtarlar lehimlenmişlerdir. Fakat etrafında hassas microchip olmadığı için bu kaba bir lehimdir. Anahtarları tek tek değiştirmek yerine yeni bir klavye almak hem daha sağlıklı, hem de zaman kazandırıcıdır. Klon üreticiler genelde bu tür düğme tipli klavyeleri üretmektedirler.
b-) Kapasitif Klavye
IBM ve AT&T klavyeleri kapasitif klavyelerdir. Klavyenin altında büyük bir kapasitif yüzey bulunmaktadır. Her bir tuş, bir yayı ve onunla birlikte bir paddle iter. Paddle kapasitif yüzey üzerinde manyetik bir etkide bulunur. Kapasitif yüzey, bunun üzerinde klavyede bulunan 8048 mikroişlemci tarafından algılanacak bir sinyal üretir.
Mikroişlemci basılan tuşun tanımını, yani scan code (tarama kodunu) bilgisayara gönderir. Daha sonra bilgisayar bu scan code’un ( tarama kodunun) hangi tuşa karşılık geldiğini bularak işlemi gerçekleştirir. Bu işlem diğerine göre daha karışıktır diyebiliriz. Fakat bozulmaya oldukça müsait ve eğilimli birçok anahtar yerine bir tane büyük kapasitif yüzey içerir. Ne yazık ki bu klavyelerin tamiri oldukça zordur. Hatta bu klavyeleri tamir edene kadar, yerine yeni bir klavye almak oldukça akılcı olacaktır.
2-) Düğmelerinin Sıralanışına Göre :
Klavyeler arasında en doğru sıralama bu alana göre yapılır diyebiliriz. Klavyeleri düğmelerinin sıralanışına göre 2’ye ayırabiliriz.
a-) F Klavye
b-) Q Klavye
a-) F Klavye
Bilgisayarda F klavye kullanımı Türkçe doküman yazanlar için çok uygundur diyebiliriz. Çünkü F klavyede harfler Türkçe yazım diline uygun olarak sıralandırılmıştır. Türkçe bir kelimeyi oluşturan harflere parmakların daha kolay ulaşması mantığıyla kullanılır. Daktilo ile çok benzerdir. Bu nedenle daktiloyu 10 parmak kullanabilen insanlar kolayca ve hızlı F klavye kullanabilmektedirler. Bilgisayarda F klavye seçimi genelde daktilo kullanımından bilgisayara geçenlerin yaptığı bir tercihtir diyebiliriz.
b-) Q Klavye
En çok kullanılan klavye modeli Q klavyedir. İngiliz diline göre dizayn edilmiştir. Bir bilgisayar alırken eğer seçiminizi özel olarak belirtmezseniz, evinize gelen klavye tipi Q klavyedir. Q klavye de kendi içerisinde İngilizce ve Türkçe olmak üzere ikiye ayrılır.
Klavyelerin sınıflandırması biterken, klavyelerin sadece F ve Q’dan ibaret olmadığına değinelim. Bazı özel tip klavyeler de vardır. Örneğin, bir restoranda kullanılan klavye üzerinde yemek resimleri bulunur. Sipariş için bir tuşa basılır ve siparişin tutarı bilgisayar tarafından hesaplanır. Bu tür klavyeler çoğunlukla elektronik yazar kasa ve benzeri aygıtlarda bulunan basit işlevli klavyelerdir.
Bankalardaki para çekme/yatırma makinalarında, endüstriyel elektronikte ve takım tezgahları gibi alanlarda kullanılan klavyeler de vardır.
Kablosuz Klavyeler
Kablosuz klavye de kablosuz fare gibi İnfra-red alıcı-verici ilişkisine dayanarak çalışıyor. Fareden özellik olarak çok büyük bir farklılığı olduğunu söyleyemiyoruz. Paketi aldığımızda kutusundan bir adet kurulum disketi, bir alıcı, iki adet pil ve doğal olarak klavyenin kendisi çıkıyor. Alıcı kablosuz klavyelerin genelinde olduğu gibi , plastik bir elmaya benziyor. Alıcının kablosunu bilgisayarınızın PS/2 portuna taktığınız zaman, pilleri klavyeye takmak ve klavyenin alıcıyı görmesi için gereken bir yere koymamız kalıyor. Bu işlemleri de tamamladıktan sonra yazmaya hazırsınız.
 |
Şekil 8 - Kablosuz Klavye
Klavyelerin Koruma ve Bakımı
Daha önce de değinildiği gibi eğer meraklı birisi değilseniz, klavyenin içini açarak tamir etmek yerine yeni bir klavye almanın daha mantıklı olduğunu söyleyebiliriz. Şimdi de klavyelerin koruma ve bakımını maddeler halinde açıklayalım.
· Klavyenizi sıvılardan koruyunuz. Çay, kahve veya kola klavye sağlığı için tehlikelidir. Eğer klavyenizi istemeden banyo yaptırıyorsanız, üzerini koruyucu plastik örtü ile kaplayınız.
· Klavye kullanırken içerisine kırıntıları dökülebilecek yiyecekler yemeyiniz. Klavyeler aç kalmayı severler.
· Oyun oynarken ya da çalışırken sinirlenirseniz hırsınızı klavyeden çıkartmayın. Ucu kesenize dokunabilir.
· Klavyeyi temizlemek için sökmek istediğinizde dikkatli davranmalısınız. Nereden neyi söktüğünüzü not alın. Özellikle harflerin yerini ezbere bilemeyebilirsiniz.
· Toplamayı başaramayacağınızı düşünüyorsanız sökmeyiniz.
· Kirlenmiş harf tuşlarını temizlemek istiyorsanız, dikkatlice ve yerlerini not alarak söktüğünüz tuşları bir çorak içerisine doldurup ağzını sıkıca kapattıktan sonra bir leğene çok ılık su doldurup ( Kesinlikle sıcak değil!) çok az miktarda sabun tozu ile bir müddet çalkalayabilirsiniz. İsterseniz çamaşır makinesinde soğuk su ile deterjansız ve sıkmasız olarak yıkayabilirsiniz. Sıcak su ve fazla deterjan harfleri de yıkar haberiniz olsun.
· Sökerken boşluk tuşu, Enter, Shift tuşlarının altındaki metal destekleri tutturan ince plastik ayakları kırmamaya özen gösterin. Aksi halde tuşlar topallamaya başlar.
· Eğer gözden çıkartabileceğiniz 10-15 $ paranız varsa istediğinizi yapabilirsiniz.
MOUSE (FARE)
Fare, klavyeden sonra bilgisayarda kullanılan en yaygın girdi aygıtıdır ve klavyeye nazaran daha basittir. Grafik arabirimi kullanılmaya başlandığından beri fare desteği programlar içine yerleştirilmeye başlanmıştır. Bilgisayar programlarının çoğu, özellikle Windows altında çalışan programlar fareye gereksinim duymaktadırlar ve farelerin yaygınlaşması da Windows 95 İşletim Sistemi ile birlikte başlamıştır.
Fare temel olarak şu şekilde çalışır; kullanıcı fareyi eliyle hareket ettirir, fare kullanıcının fareyi ne yönde ve ne kadar hareket ettirdiğini kaydeder ve bunu bilgisayara aktarır.
Fare, hareket algılama metotları bakımından ikiye ayrılır. Bunlar mekanik fareler ve optik farelerdir. En yaygın kullanılanı mekanik farelerdir.
Mekanik farelerde mekanik parça, farenin altında bir deliğin içerisinde bulunan ve farenin hareketine göre yuvarlanan bir toptur. Bu top iki adet silindire değer ve fare hareket ettiğinde bu silindirler dönerek ekrandaki fare okunun hareketini sağlar. Bu silindirler birbirine dik olarak yerleştirilmiştir. Biri farenin yukarı-aşağı hareketini, diğeri ise sağa-sola hareketini takip eder. Bu silindirlerin üzerinde delikler vardır. Bu delikler biri alıcı diğeri verici iki ışık kaynağının arasındaki ışığı bir keser bir açarlar. Işığın kesilme-açılma hızına göre de ekrandaki okun hareketi belirlenir. Üçüncü bir silindir ise topu desteklemek içindir. Topun sağlıklı hareket etmesi için farenin altına “pad” denilen lastik bir yüzey konulur.
Optik farelerde ise farenin hareket eden herhangi bir parçası yoktur. Farenin altında optik algılayıcılar bulunmaktadır ve fare üzerinde enine ve boyuna çizgilerin yer aldığı özel bir mouse pad üzerinde hareket eder. Fareyi hareket ettirdiğimizde, optik algılayıcılar mouse pad üzerindeki hareket eden çizgileri görürler ve bunu bilgisayara iletirler.
Fare kullanımı yaygınlaştıkça dizaynı ve işlevi çeşitlilik kazanmaya başlamıştır. İlk olarak kullanılan iki tuşlu farelerin ardından 3 tuşlu, kaydırma çubuğu tekerlekli ve en son olarak kablosuz fareler kullanılmaktadır.
Diz üstü bilgisayarlarda fare işlevi bilgisayar üzerine yerleştirilmiş ve elle döndürülen “TrackBall” adı verilen küre tarafından yerine getirilmektedir. Parmağın baskı hareketiyle imleci yönlendiren “TouchPad” de kullanılan diğer bir türdür.
PC’ lerin çoğunda 3 tuşlu fare kullanılmaktadır. Bu 3 tuşlu farelerde en çok kullanılan tuş, sol tuştur. Sol tuş seçme görevi yapar. Sağ tuş ise yan menünün kullanılmasını sağlar. Üçüncü tuşa ise değişik fonksiyonlardan biri isteğe göre seçilip yüklenebilir.
Fareler genellikle PC’ nin seri portuna takılarak kullanılır. Bazı fareler ise özel arabirim kullanırlar. En yaygın arabirimler Microsoft veriyolu fare arabirimi , IBM PS/2 tipi ve InPort arabirimleridir. Bu arabirimler bağlantı fişi olarak DIN konnektörü kullanırlar. IBM PS/2 fareler 6 pin mini DIN konnektör , PC’ lerde kullanılan fareler ise 9 pin ve 25 pinlik ( DB25 ) konnektörler kullanırlar.
Şekil 10 – Fare Konnektörü
Şekil 11 – 5 pin DIN konnektör (standart)
Şekil 12 – 6 pin mini DIN konnektör (PS2)
Mekanik farede silindirler kirlenebilir ve temizlenmesi gerekebilir. Bunun için farenin topu çıkartılıp silindirler temizlenmelidir. Mouse pad de sık sık temizlenmelidir. Çünkü pad üzerinde hareket eden top tozları toplayarak içeri taşıyacaktır. Optik farede ise optik algılayıcıları temizlemek yeterlidir. Fare altlığı da üzerindeki çizgilerin algılayıcılar tarafından görülebilmesi için temiz tutulmalıdır.
Şekil 12 - Fare Tanıtımı
KABLOSUZ MOUSE ( FARE )
Infra-red alıcı verici ilişkisine göre çalışan fare, monitöre veya farenin bulunduğu yeri gösterecek bir noktaya koyulan alıcı ile çalışmaktadır. Kablosuz fare 520 dpi. çözünürlüğü desteklemektedir. İki adet verici ile 160 derece açıya kadar alıcı ile iletişim kurabilmektedir. Fare üçüncü tuşa atanan komutları da çalıştırabilmektedir. Bu fare iki adet AAA ebadında ( kalem pilin bir küçüğü ) pil ile çalışmaktadır. Farenin ömrü 3 ile 6 ay arasında değişmektedir. İlgili yazılım kurulduğunda pilin ömrünün ne kadar kaldığı ekranda incelenebilmektedir. Farenin güç yönetimi konusunda bir avantajı bulunmaktadır. Fare kullanılmadığı zamanlarda otomatik olarak kendini kapatmaktadır. Farenin üzerinde bulunan iki adet tekerlek ile metin belgelerinde, yardım dosyalarında ve web tarayıcısında sayfalar aşağı-yukarı, sağa-sola hareket ettirilebilmektedir. Tekerlekler hareket ettirildiğinde değişecek sayfa sayısı farenin kurulum disketi kurulduktan sonra ayarlanabilir. Farenin alıcısının kablosunda PS/2 türü konnektör bulunmaktadır. Bilgisayarda PS/2 portu yoksa küçük bir adaptör ile alıcı bilgisayara bağlanabilir.
 |
Şekil 11 – Kablosuz Fare ve Alıcısı
KAYNAKÇA
ü BULAMACI,K. (2000) Bluetooth, geleceğin iletişim devrimi. Bthaber dergisi. Sayı:293
ü Eğitmen, M., Donanım Sorunları Ve Çözümleri, Ankara 1998, Seçkin Yayın Evi
ü Minasi, Pc Bakım Onarım Terfi Kılavuzu, 1. Baskı Temmuz 1999, Alfa Yayınları
ü www.microsort.com/TURKIYE/basin/eylul/cordless.htm
ü www.ergonomicsource.com/cordlessmouse.html
ü www.pcmagazine.com.tr/testmerkezi/
ü www.interlinkelec.com
ü www.hwstation.com
