EMEL UNIX KOMUTLARI
Aşağıda belli başlı Unix komutları hakkında kısaca bilgi verilmiştir. Unix Komutları hakkında daha ayrıntılı bilgi almak için man (MANual) komutunu kullanınız. Ayrıca help komutu ile de komutlar hakkında bilgi alabilirsiniz.
El Kitabı - man (MANual) komutu
|
Bu komut yardımı bir komut hakkında ayrıntılı bilgi alınabilir.
man [komut adı]
man -k [anahtar kelime]
man -f [dosya ismi]
|
-k
|
Bir anahtar kelime ile ilgili komutları veya diğer sistem dökümanlarının listesini verir.
|
-f
|
Bir komut ile ilgili kısa bilgi verir.
|
|
ÖRNEKLER:
$ man man
man komutu hakkında ayrıntılı bilgi verir
$ man -k edit
edit ile ilgili komut ve dökümanları listeler
$ man -f man
man(1): man - locate and display online reference entries (man pages)
$ _
|
Çalışma Dizinini Gösterme - pwd (Print Working Directory) komutu
|
Bu komut yardımı ile o an bulunulunan dizini tam yol adı ile verir.
pwd
|
ÖRNEK
$ pwd<ENTER>
/falan/filan
$_
|
Dosyaları listeleme - ls (LiSt) komutu
|
Bu komut yardımı ile dosya isimleri ve dosyaların özellikleri elde edilebilir.
ls [-RadLCxmlnogrtucpFbqisf1%][dosya veya dizin ..]
|
-R
|
Alt dizinlerle listeler
|
-a
|
( . ) ile başlayan sistem dosyaların ve diğer tüm dosyaların listelenmesini sağlar
|
-d
|
Dizinlerin sadece adlarıyla listelenmesini sağlar.
|
-L
|
Dosya bir link ise, linklendiği dizindeki dosyaları listeler
|
-C
|
Dosya isimlerini azalan sırada, kolonlu listeler
|
-l
|
Dosyaların daha ayrıntılı bilgi ile listelenmesini sağlar
|
-F
|
Dosya isimleri sonuna *, dizin isimleri sonuna / ekleyerek listeler
|
-p
|
Dizinleri / işaretiyle listeler
|
-t
|
Dosyaları son değişim tarihlerine göre sıralayarak listeler
|
|
ÖRNEKLER:
ls
Sadece dosya ve dizin isimlerini kolon halinde listeler
ls -l
Dosya ve dizin isimlerini ayrıntılı listeler
ls -l *.txt
Uzantısı .txt olan bütün dosyaları listeler.
ls -l a*
a harfi ile başlayan bütün dosyaları listeler
ls -d a*
a harfi ile başlayan bütün dizinleri listeler
ls -a
Dizindeki tüm dosyaları, sistem dosyalarını ve
dizinleri ayrıntılı listeler
|
Dizin Değiştirme - cd (Change Directory) komutu
|
Bu komut yardımı ile dizinlere geçiş yapılır.
cd [dizin]
|
ÖRNEKLER:
cd /falan
|
/falan adlı dizine geçer.
|
cd \
|
\ kök dizine geçer
|
cd ..
|
Bir üst dizine geçer
|
cd ../filan
|
Bir üst dizindeki filan dizinine geçer
|
|
Dizin Yaratma - mkdir (MaKe DIRectory) komutu
|
Bu komut yardımı ile dizin yaratılır.
mkdir [ -c ] [ -p ] [ -mmode ] [dizin]
|
-c
|
Dizini control point olarak yaratır. Böyle bir dizin cpd komutu ile sınırlandırılır.
|
|
ÖRNEKLER:
mkdir falan
falan adında bir dizin yaratır
mkdir -c filan
filan adında control poin bir dizin yaratır
|
Dizin Silme - rmdir (ReMove DIRectory) komutu
|
Bu komut yardımı ile boş dizin silinir.
rmdir [ -p ] [ -s ] [dizin]
|
-p
|
Dizinin silinip silinmediğine dair işlem mesajı verir.
|
-s
|
-p mesajını, işlem mesajı olmadan verir.
|
|
ÖRNEKLER:
rmdir falan
falan adında boş dizini siler
rmdir -p filan
filan adındaki dolu dizini silemez ve hata mesajı verir
( UX:rmdir: ERROR: filan: filan not removed: Directory not empty).. filan silinmedi. Dizin boş değil.
|
Dosya Silme - rm (ReMove ) komutu
|
Bu komut yardımı ile dosya veya dizin silinir.
Unix'te UNDELETE benzeri bir komut olmadığı için bu komutun çok dikkatli kullanılması gerekmektedir.
rm [ -efirR ] dosya
|
-i
|
Dosyanın silinip silinmeyecegini kullanıcıya sorar.(y/n veya Evet/Hayir)
|
-r
|
Bir dizini, içindeki tüm dosyalarla birlikte silmek için kullanılır
|
-f
|
Dosya yalnızca okunabilir (write protect)bir dosya bile olsa sormadan siler
|
-R
|
-r ile aynıdır
|
-e
|
Dosyanın silinmesinden sonra ekrana bilgi verir
|
|
ÖRNEKLER:
rm dosya1
dosya1 adlı dosyayı siler
rm -i *
Tüm dosyaları sorarak siler
rm -r dizin1
dizin1 adli dizini içindeki dosyalarla siler
r--r--r 1 user group 0 May 7 14:42 deneme
şeklinde sadece okunabilir olan bir dosya için
rm -f deneme
|
Kopyalama - cp (CoPy) komutu
|
Bu komut yardımı ile bir dosyanın kopyası oluşturulur.
cp [ -i ] [ -p ] [ -r ] [kaynak-dosya-adı-1, kaynak-dosya-adı-2..] [hedef dizin][hedef-dosya-adı]
|
-r
|
Dizini , yine bir dizin olarak kopyalar.
|
|
ÖRNEKLER:
cp falan.txt filan.txt
falan.txt dosyasını, filan.txt olarak kopyalar
cp -r dizin1 ../dizin2
dizin1 dizinini, dizin2 adlı dizinin altına kopyalar
|
Dosya taşıma veya isim değiştirme - mv (MoVe) komutu
|
Bu komut, bir dosyanın adını değiştirmek veya başka bir dizine taşımak için kullanılır.
mv [ -f ] [ -i ] dosya1 [ dosya2 ...]
|
ÖRNEKLER:
mv falan.txt filan.txt
|
falan.txt dosyasını, filan.txt
olarak değiştirir
|
mv dosya1 ../dizin1/
|
dosya1 adlı dosyayı /dizin1 dizinine taşır
|
|
|
İzin ifadelerinin değiştirilmesi- chmod (CHange MODe) komutu
|
Bu komut yardımı ile dosyaların erişim modları değiştirilir. Dosyalardaki erişim izni hakkında bilgi için okuyunuz.
chmod [izin_modu] dosya
chmod [ -R ] [izin_modu] dizin
|
-R
|
Bir dizin altındaki tüm dosyalara aynı erişim iznini verir.
|
|
ÖRNEKLER:
chmod 644 dosya1.txt
dosya1.txt adlı dosya için
(rw-rw-r--) kullanıcı ve grup için okuma ve yazma izni ve diğerleri için okuma izni
chmod -R 740 dizin1
dizin1 adlı dizinin ve içindeki tüm dosyaların erişim izni
rwxr----- şeklinde olur.
chmod go+r dosya2
dosya2 adlı dosyanın erişim izni
rwxr--r-- şeklinde olur. (Önceki erişim izninin rwx------ olduğu varsayılır)
Dosyanın erişim izinleri ne olursa olsun bu komut gruba ve diğer kullanıcılara read (okuma) izni verir.(Bakınız)
|
Dosya içeriğini görüntüleme - cat (conCATenate) komutu
|
Bu komut yardımı ile bir metin dosyasının içeriği görüntülenir. Aslında bu komut, iki veya daha fazla dosyayı ardarda ekleyerek tek dosya haline getirme komutu ise de, daha çok dosya içeriğini görüntülemek için kullanılır.
cat [ -u ] [ -s ] [ -v [ -t ] [ -e ] ] dosya
cat dosya1 dosya2...>yeni-bir-dosya
|
-t
|
Tablarn ^I şeklinde görüntüler
|
-v
|
Görünmeyen bazı karakterli görüntüler.
|
-e
|
Satır sonu işaretinin $ şeklinde görünmesini sağlar
|
|
ÖRNEKLER:
cat falan.txt
falan.txt dosyasının içeriğini görüntüler.
(Sayfa sayfa görüntülemez.)
cat dosya1> dosya2
dosya1 adlı dosyanın içeriğini dosya2 adlı dosyanın sonuna ekler.
cat dosya1 dosya2>dosya3
dosya1 ve dosya2 adlı dosyaların içeriğini dosya sırasına göre dosya3 adlı dosyaya yazar.
|
Dosya içeriğini sayfa sayfa görüntüleme - pg (PaGe) komutu ve more (the MORE pager) komutu
|
Bu komut yardımı ile bir metin dosyasının içeriği sayfa sayfa görüntülenir.
Görünülenme esnasında ekranın en alt satırında (:) işareti belirir ve bu işaret önüne de bazı işlemler yapılabilir..
pg [-numara] [-p dizgi] [-cefns] [+ satırnumarası] [+/kalıp/] [dosyalar...]
|
-numara
|
Görüntülenecek satır sayısını gösterir. Eğer belirtilmezse 24 satırlık terminalde 23 satır görüntüler.
|
-p dizgi
|
Sayfanın en alt satırında oluşan (:) işareti yerine istenilen başka bir dizgi tanımlanmasını sağlar
|
-c
|
Herbir sayfa görünülenmeden önce ekranın temizlenmesini ve imlecin başlangıca dönmesini sağlar
|
-e
|
Her dosya sonunda enter tuşuna basılması beklenir.
|
-s
|
Mesajların görüntülenmesini sağlar.
|
+satırno
|
Belirli bir satırdan görünülenmesini sağlar
|
+/kalıp/
|
Belirli bir kalıbın olduğu satırdan başlayarak görüntülenmesini sağlar.
|
(:) işareti önüne;
<ENTER> bir sonraki sayfaya gider
+n n sayfa ileriye gider (n=sayı)
-m m sayfa geriye gider (m=sayı)
$ dosya sonuna (son sayfaya) gider
1 1.sayfaya gider.
2 2.sayfaya gider
|
ÖRNEKLER:
$ pg falan.txt
Bu bir örnektir.
<EOF>:_
|
Dosyanın sonunda (EOF) mesajında kullanıcı enter tuşuna basarak işleme son verir.
$ pg -n5 -p komut filan.txt
Bu bir örnektir.
12345
abcdefg
ABCDE
+-*/%&
komut_
|
$ pg filan.txt
Bu bir örnektir.
12345
abcdefg
ABCDE
+-*/%
:$
|
$ işareti ile son sayfaya gider. <EOF> = end of file (dosyanın sonu) ile dosya sonunda olduğu anlaşılır.
|
More komutu da uzun mir metni sayfalandırmayı sağlar.
Komut gibi kullanılacağı gibi pipes işareti ile de kullanılabilir
Bu komut ile dosya içerisinde istenilen sayfaya gidilemez.
more dosya adı
|
more komutu ile ilgili örnekler
$ more filan.txt
Bu bir örnektir.
12345
abcdefg
ABCDE
+-*/%
---MORE--(0%)
|
filan.txt adlı dosyayı sayfa sayfa ekrana getir.
% ifadesi, dosyanın ekrana gelen % ifadesini gösterir.
|
$ cat filan.txt | more
Bu bir örnektir.
12345
abcdefg
ABCDE
+-*/%
---MORE--(0%)
|
filan.txt adlı dosyanın içeriği ekrana görüntülenirken more komutu, sayfandırarak ekrana getirir.
|
|
Dosyaların Aranması - find komutu
|
Bu komut yardımı ile, hangi dizinde olduğu bilinmeyen bir dosyanın aranmasını ve bulunmasını sağlar.
find [yol tanımı] [seçenekler]
|
-nameisim
|
Aranılacak dosyanın ismi.
|
-userkullanıcı
|
Belirli bir kullanıcıya ait dosyaların aranmasını sağlar.
|
-groupisim
|
Belirli bir gruba ait dosyaların aranmasını sağlar
|
-print
|
Bulunan dosyaların ekrandan görüntülenmesini sağlar
|
|
ÖRNEKLER:
find / -name dosya1.txt -print
kök dizinden ( / ) itibaren dosya1.txt adlı dosya aranır ve sonuç ekrana gelir. Bulunduğu dizinden itibaren arama yaptımak için
( / ) yerine ( . ) kullanılmalıdır.
find . -group filan -print
O an içinde bulunulan dizinden itibaren, filan grubuna ait tüm dosyalar aranır ve ekrana listelenir.
|
Belirli kalıpların Aranması - grep komutu
|
Bu komut yardımı ile, hangi dizinde olduğu bilinmeyen bir dosyanın aranmasını ve bulunmasını sağlar.
grep [seçenekler] aranılan_kalıp [dosya ismi]
|
-v
|
Aranılan kalıbın bulunmadığı satırlar görünütlenir.
|
-c
|
Aranılan kalıbın toplam kaç satırda bulunduğunu gösterir.
|
-i
|
Küçük /Büyük harf ayrımı yapmaz.
|
-l
|
Aranılan kalıbın bulunduğu dosya isimlerini görüntüler
|
-n
|
Aranılan kalıbın bulunduğu satırların satır numaralarını görüntüler
|
|
ÖRNEKLER:
grep ıvırzıvır dosya1.txt
dosya1.txt adlı dosyanın içindeki "ıvırzıvır" kalıbını arar ve sonucu ekrana görüntüler.
grep -v [cC] dosya1.txt
dosya1.txt adlı dosyada c ve C karakterini içermeyen satırları arar ve sonucu görüntüler.
|
Belirli zamanlarda arka planda komut çalıştırma - at ve batch komutları
|
Klavyeden girilen komutların istenilen başka bir zamanda çalıştırılması isteniyorsa bu komut kullanılır.
at komutu kullanıldıktan sonra, işin kuruğa atıldığını ve iş numarasını bildiren bir mesaj ekrana gelir.
batch komutu girildiğinde, çalıştırılacak programların veya komutların girilmesi için ekrana boş bir satır gelir.
Komut veya programlar alt alta yazılır ve en son satırda ctrl-d tuşlarına basılır ve iş çalışır hale getirilir.
Bu işlemler at komutu tek başına kullanıldığında da aynen geçerlidir.
Bu komutlar yardımı ile sistemden çıkılsa bile , işler arka planda çalışmaya devam eder.
at [-f dosya] [-m] zaman [tarih] [+artım]
at -l [iş-numarası...]
at -r [iş-numarası...]
batch
|
-f dosya
|
Çalıştırılacak komut yada programların isimlerini içeren bir dosya ismi tanımlanır
|
-m
|
İş bittiğinde bir mail ile bildirilmesini sağlar
|
zaman
|
Saat:dakika tanımı yapılır. Tanıma öğleden önce (am) ve öğleden sonra (pm) ifadeleri eklenebilir.
|
tarih
|
İngilizce olarak tarih tanımlanabilir.
|
+ artım
|
İstenilen tarihten sonraki belirli gün sayıları tanımı için kullanılır.
|
-l
|
at komutundan sonra kuyruktaki işleri listeler
|
-r
|
Belirtilen iş numarasına sahip işin iptal edilmesini sağlar
|
|
ÖRNEKLER:
$ at -f dosya1 11:30
dosya1 adlı dosya içinde yazılı komut ve programları, saat 11:30 da çalıştırır Bu komuttan sonra ekrana sistemden bir iş numarası verilir ve ekrana görüntülenir.
$ at -l
job 1283172.a Mon May 7 11:30:00 1998
$_
Kullanıcıya ait işlerin listesi ekrana gelir.
$ at -r 1283172.a
Kullanıcıya ait 1283172.a iş numaralı işlem iptal edilmiş olur. at -l ile tekrar kontrol edilebilir.
|
|
