Linux Komutları


LİNUX KOMUTLARI




localhost#c:\ imgesiyle eş anlamlıdır
root sistem yöneticisi
rmdosyaları siler 
rm –rklasörleri siler
localhost# komut – help  komut yerinde yazılı olan şey hakkında bilgi verir
localhost# (komut , program) man man önünde yazılı olan şey ne ise hakkında bilgi verir
sayfasından çıkmak için q harfine basmak yeterlidir
localhost# info (komut&program)komut ya da program hakkında bilgileri verir
localhost# apropos(komut&program)Komut ya da program hakkında bilgi verir.
localhost# whatis (komut&program)Komut ya da program hakkında bilgi verir.
localhost# help (komut&program)Komut ya da program hakkında bilgi verir.
localhost# ls içinde bulunulan klasördeki bulunan dosya ve
klasörleri listeler dir konutuyla aynı şekilde
localhost# ls-iinode numaralarına bakmamızı saglar
localhost# ls-fçalıştırılabilir dosyaları listeler
localhost# ls-lliste şeklinde ekrana çıkarır
localhost# ls-atüm dosyaları ve klasörleri gösterir gizlileride dahil.
Başında nokta İşareti bulunan dosya ya da klasörler
gizlidir.
localhost# pwdhangi klasörün altında bulundugunuzu ekrana basar
mesela /home/root/deneme/ gibi.path’imizi görüntüler.
localhost# whoami Hangi kullanıcı ile sistemde bulundugunuz ekrana basar
localhost# du disk usage yani diskinizde hangi klasör ne kadar yer
kaplıyor onu ögrenirsiniz -localhost# du /etcbu komutla /etc dizini ne kadar yer tutar onu ögreniriz.
localhost# du-bbyte cinsinden 
localhost# du-kkilobyte cinsinden
localhost# du-mmegabyte cinsinden 
localhost# du-sözetler
localhost# du-xbaşka bir filesystem varsa onuda hesaplar
localhost# du-ctoplam
localhost# du-hinsanın okuyacagı şekilde ekrana basar
localhost# uname Sistem hakkında bilgi edinmek için kullanılır.
localhost# uname-aall yani tüm bilgileri ekrana basar 
localhost# uname-mişletim sisteminin çalıştıgı donanım hakkında bilgi verir
localhost# uname-rişletim sisteminin dagıtım numarasını ekrana basar
localhost# uname-vversiyonunu ekrana basar
localhost# top sistemle ilgileri ekrana basar .Nekadardan beriçalışıyor
Hangi prosesler var,ne kadar swap ne kadar bellek kullanılıyo ctrl+d ya da q ile çıkılıyor 
localhost# vmstatswap & memory kullanımı ve sistem hakkında bilgi verir
localhost# hostname Sisteminizin networkteki adını gösterir
localhost# hostname …………..rootsanız hostnameniz yani networkte makinamızın adı …..olarak degişir
localhost# domainnameSisteminizin network adını gösterir
localhost# domainname ……..rootsanız domainname’iniz yani networkumuzun adı
………….olarak degişir.
localhost# dnsdomainnameSisteminizin dns adını gösterir
localhost#ypdomainnameyp (NIS server) adınızı ekrana basar
localhost# ypwichNIS (Network Information Server) varsa bunu ögreniriz.
NIS ‘in görevi ag ile ilgili ayarlamaları ve bilgi
akışını saglamaktır.Eger bir networkte NIS server varsa
tüm makineler bunu bilirler ve hesap isimleri , şifreler
kullıcı dizini , kabuk , giriş dizini vs gibi bilgiler
bu server üzerindedir
localhost# env Öntanımlı ya da sonradan tanımlanmış çevre degişkenlerinilisteler
localhost# printenvÖntanımlı ya da sonradan tanımlanmış çevre degişkenlerinilisteler
localhost# aliasSistemdeki öntanımlı ya da sonradan tanımlanmış aliaslar
yani takma isimleri lsteler Açıklama:alias bir komutun takma ismidir yani çok uzun bir komuta alias yaparak kısa şekilde kullanılabilir mesela “localhost#shutdown –hf now” yerine sadece “localhost# kapat” şekliden bir alias verilebilir.aliaslar /etc/bashrc içine şu şekilde yazılır. alias ls=”ls –al” mesela her ls yazışımızda ls ‘in parametreli halini çıkaracak ekrana. alias kısakomut=”gerçek komut” şeklide yazılır
localhost# listaliassistemin ve userların kullandıkları aliasları listeler.
localhost# runlevelHangi init seviyesinde bulundugunuzu ekrana basar.
localhost# init 0sistemi kapar
localhost# init 1tek kullanıcı
localhost# init 2çok kullanıcı ama full degil NFS (Network File System)
destegi yok
localhost# init 3full multiuser destegi (genelde kullanılan budur.) 
localhost# init 4unused
localhost# init 5xwindow
localhost# init 6reboot
localhost# telinit Hangi init seviyesinde bulundugunuzu ekrana basar.
localhost# mount Sistemdeki mount edilmiş deviceleri ekrana basar
localhost# mount-tiso9660 /dev/cdrom /mnt/cdrom” bu komut cdrom’u
/dev/cdrom mnt dizininin altındaki cdrom dizinine
/mnt/cdrom mount eder -t iso9660 cdromların filesystemleri.Biz kendi oluşturdugumuz bir klasörede mount edebiliriz localhost# umount hangi_device
hangi_device ile verilen device adını bulundugu dizi mount edildigi klasör ile olan baglantısını keser.Bu ise umount işlemidir.Kullanımı “localhost# umount hangi.device” yani “localhost# umount /dev/cdrom” cdromu umount eder (komut unmount degil umount’tur dikkat ediniz lütfen )
localhost# groups Hangi kullanıcı grubunda iseniz onu gösterir.
localhost# df Sistedeki disk alanı hakkında bilgi verir
localhost# calTarih ile ilgili bilgiler
localhost# lastsisteme girişleri listeler
localhost# tree Klasör ve dosyaları bir agaç görüntüsü ile gösterir
localhost# alimaillerinizdeki kişilere taktıgınız aliaslar gösterir
localhost# shellssistemdeki kullanılabilir shell’leri (kabukları) gösterir
localhost# uptime makine ne kadar süredir açık
localhost# jobs Sistemdeki arka plandaki görevler
localhost# lognamekullanıcı adını gösterir
localhost# find Aradıgınız bir dosya ya da klasörü bulmaya yarar
localhost# find-nameisim ile arar
localhost# find-permizinleri ara
localhost#  find - linkslinke sahip dosyaları ara
localhost# find-userhangi user ismi verirseniz ona dair olan dosyaları arar
localhost# find-atime nn gün içinde erişilen dosyaları arar
localhost# find-mtime nn gün içinde işlem gören dosyalar
localhost# find-ctime nn gün içinde degiştirilen dosyalar.
localhost# chkconfig Kullanılan linux ile ilgili bilgileri ekrana basar
localhost# lsdevyüklenmiş donanımları listeler.
localhost# procinfo Sistem hakkında ayrıntılı bilgileri ekrana basar
localhost# pppstatppp istatistigini ekrana basar.
localhost# lsofSistemin açtıgı ve kullandıgı dosyaları listeler
localhost# date Tarihi ekrana basar.Ya da tarihi degiştirmekte kullanırız
localhost# ps Çalışan prosesleri listeler.
localhost# lsmod modulleri listeler
localhost# mtools msdos disketler üzerinden işlem yapmak için kullanılır.
Bu işlemden önce mount etmeye gerek yoktur.Disket sürücü
linuxde hem block device hemde character device olarak
işlem görebilir.Block deviceler bir filesysteme sahiptirler ve bundan ötürü mount edilmeleri gerekir.mtools ile yapılan işlemlerde floppy character device olarak işlem yaptıgındanmount etmeye luzum yoktur.
localhost# fingerSistemde bulunan kullanıcıları listeler.
localhost#Finger –l kullanıcı adı” şeklinde komutla
ilgili kullanıcı hakkında detaylı bilgi ediniriz.
localhost# free memory ile ilgili istatistikler
localhost# wbu komut o anda sistemdeki kullanıcıların ne ile meşgul
olduklarını görmenizi saglayan komut.
localhost# file dosya_adıdosya_adı parametresiyle verilen dosyanın hakkında bilgi
localhost# cat /proc/cpuinfoHızı bayrak durumu hangi nesil işlemci vs gibi bilgiler.
localhost# cat /proc/inportsSistemdeki kartların kullandıkları bellek bölgeleri.
localhost# cat /proc/scsiSistemdeki scsi kartları ve modelleri.
localhost# /proc/interruptsSistemdeki yazılım kesmelerini gösterir.
localhost# cat /proc/filesystemSistemin destekledigi filesystemleri listeler.
localhost# statserial seriportların statulerini ekrana basar.
localhost# lastbLogon olmaya çalışan ama başarısız olan logon olma
isteklerini gösterir.Çalışması içinde /var/log/btmp
dosyasının varolması gerekiyor.Eger yoksa kendimiz
bu dosyayı oluştururuz.Sistemin güvenligi açısındanbu dosya hakları sadece root erişebilecek şekilde degiştirilmelidir.
localhost# time komuthangi prosesin (süreç) ne kadar zaman kullanıldıgı
hakkında bilgi verir.Mesela “localhost# time ls ”
şeklinde örnek verilebilir.
localhost# whoSisteme kim logon ise onu kullanıcısı gösterir.
localhost# rwho –a makinenizi remote baglı kullanıcıları görebilirsiniz.
localhost# echo $PATH Çevre degişkenlerini ekrana basar.
localhost# dmesg Açılıştaki çekidek mesajlarını ekrana basar. 
localhost# sysctl –akomutu ile kernel parametrelerini görebilirsiniz.
localhost# stat dosya_adiverilen bir dosya hakkında bilgilere erişebilirsiniz.
localhost# badblockssistemdeki bad sektörleri gösterir.
localhost# quota Eger kullandıgınız sistemde size bir kota koymuşlarsa
bu kotanın hakkında bilgi almak için kullanılır.Kota
koymak demek yani kullanıcıların diskte üzerinde kısıtlı
alana sahip olmalarıdır.(limit of disk usage). 
localhost# ifconfigsistemin TCP/IP ayarları , ethernet kartı ve Network
hakkında bilgilere erişmek için kullanılan komuttur.
localhost# route bu komutta route tablosunu ekrana basar.
localhost# netstatag kartı üzerinde yapılan konfigürasyonları ögrenebiliriz
localhost# traceroute ipip’ye hangi noktalar üzerinden erişildigini gösterir
localhost# crontab –l crontable ‘ı listeler.
localhost# kbd-modekeyboard modunu gösterir.
localhost# kbdratekeyboard gecikme süresini gösterir.
localhost# messagesBu komutla inbox’ımızda kaç mail varsa ekrana basar.
localhost# mailqGönderilen mail kuyrugunu gösterir. 
localhost# atqat ile sıralanmış gorevleri listeler.
localhost# batch at ile aynı işleve sahiptir.
localhost# umaskoluşturulan bir dosyanın oluşturulmasındaki
standart izinlerini ekrana basar.
localhost# userssistemdeki userları listeler.
localhost#echo $SHELLhangi shell’i kullanıgımızı ekrana basar. 
localhost# tty hangi konsolda oldugumuz ekrana basar.
localhost# cd ..bir üst klasöre geçmeye yarar.’cd’den sonra bir boşluk
konuyor sonra .. (iki tane nokta) konuyor.
localhost# cd klasör_ismiKlasörlerin içine girmemizi saglayan komuttur.”ls -al
komutu ile listeledigimizde başında d harfi bulunan
satırlar klasörleri ifade ediyor.
localhost# cd / bizi “/” yani root dizinine götürür.
localhost# cd~bizi sisteme girdigimiz klasöre götürür ki bu da büyük
bir olasılıla /home/kullanıcı_adı/ gibi bir dizine
gitmemizi saglar.
localhost# cp kopyalanacak dosya
kopyalanacak_yer
cp yani kopya komutudur.Kopyalanacak olan dosyanın tam
path’ı verilir ve kopyalanacak yerinde pathı verilir
eger bulunulan klasörde ise sadece adı verilebilir.
Örnegin “localhost# cp /home/kara/deneme /etc/“
şeklinde bir komutla eger /home/kara/ dizinlerialtında
deneme adında bir dosya varsa bu dosyayı /etc dizini
altına aynı isimle kopyalar.” localhost# cp deneme1 ..”
bu komut ise içinde bulundugumuz klasörde deneme1 isimli
bir dosya varsa bunu bir üst dizine kopyalamamızı saglar.
localhost# mv
taşınacak_dosya taşınacagı_yer
move bu komutta dosyanın kopyası degilde kendisi taşınır.
Windos altındaki cut/paste gibi düşünülebilir.Kullanımı
yukarıda anlatılan “cp” komutu gibidir.
localhost# rm dosya_adıremove eger bulundugunuz dizinde degilse dosya tam dizin
sırası yani path’ı verilmelidir.Mesela “localhost# rm /
home/kara/deneme2 ” yani eger /home/kara/ bu dizinler
varsa (home dizini kesinlikle vardır sistemle beraber
default olarak gelir ama kara klasörü olmayabilir bu
bizim kullanıcı adımızdır
) bu klasörlerin altında
bulunan deneme2 adlı dosyayı siler.Sistemden birşey
silerken iki kere düşünün çünkü windosdaki gibi geri
dönüşüm kutusu yoktur.Yani geri dönüşsüz olarak silinir.
localhost# startx Sistemdeki Xwindow arayüzünü çalıştırmaya yarayan bir
komuttur.Eski sistemlerde genelde standart olarak gnome
arayüzü gelirdi ve startx yazınca gnome açılırdı.Yeni
sistemlerde ise kde daha popüler.Daha çok Windowsa
benziyor ve kullanımı daha kolay.
localhost# xinitbunu yazınca xwindow açılacak ve bir pencere çıkacak o
pencere içine istedigimiz program adını yazarak istedig-
imiz masaüstü programını çalıştırabiliriz.Mesela çıkan
pencereye afterstep yazarız ya da kde vs.Bu eski bir
yöntemdir switchdesk komutu daha kolay ve kullanışlıdır.
localhost# switchdeskher startx yazınca aynı masa üstü açılsın istiyorsak bu
komutu kullanırız.Mesela “localhost# switchdesk kde”
yaparsak startx yazınca kde açılır. “localhost# switchdek
afterstep” yaparsak startx yazınca afterstep açılır vs.
Sisteme girdiginiz directory (/home/username/ olur genelde
içine “.Xclient” diye (başında nokta var ve X büyük)dosya
açarız (varsa yeniden oluşturmayız.)İçine de “exec kde”
yazarız.Daha sonra bu dosyayı çalıştırılabilir hale
getiririz chmod komutuyla sonra bir defa çalıştırırız.
Sonuç olarak startx yazınca artık kde çalışacak böylece
“switchdesk kde” komutunun yaptıgını manuel olarak yaptık.
localhost# mount –t filesystemmount.edilecek.aygıt mount.edilecek.yer mount komutunu
kullanım örnekleri localhost# mount –t iso9660 /dev/cdrom /mnt/cdrom cdrom mount etme komutu.Xwindowda cdrom simgesine  tıklayınca otomatikmen mount eden linux verisyonlarıda vardır.Aşagıdaki komut ile windows partionınına linux altından erişebilecek hale gelecegiz.
localhost# mount –t msdos /dev/hda1 /mnt/dos Yukarıdaki komutta varsayılan şeylerden ilki benim bir windows pariton’ınım var ve bu partion /dev/hda1 aygıtında.İkincisi ise /mnt/ klasörü altında önceden dos adında bir dizin oluşturulmuş.Bu dizini kendimiz oluşturabiliriz. “fsconf” komutuyla windows partion’nımızın nerede olduguna bakabiliriz.Eger bu komut çalışmaz ise /etc/lilo.conf dosyası içinde label=dos olan satırın üstündeki kısımdaki devicenin ne olduguna bakarız.Otomatik olarak her defasında windows partion’ımızı mount etsin istiyorsak mnt dizini altında dos adında bir klasör oluştururuz bunun için gerekli komut ” localhost# mkdir /mnt/dos” ve sisteme root olarak gireriz./etc/fstab dosyasını bir metin editörü ile açıp içine /dev/hda1 /mnt/dos msdos 0 0 satırı ekleriz. 
localhost# shutdown now sistemi kapatmak için kullanılır.Eger now yerine hiçbir
şey yazmazsak shutdown komutunun parametrelerini gösreten
bir yazı çıkar eger now yerine bir sayı yazarsak o kadar dakika sonra sistem kendini kapatır.Mesela “localhost# shutdown 2” 2 dakka sonra sistem kendini kapatır. “localhost# shutdown –hf now” sistemi kapatır.” localhost# shutdown –hfr now” restart eder.Komut için root olmak gerekiyor.
localhost# rebootsistemi reboot komutudur.root olmak gerekiyor.
localhost# lpr dosya_Adıbelirtilen dosyayı lokal printerdan kâgıda dokmek için
kullanılan komuttur.
localhost# ln orjinal.dosya
linkin.adi
bu komut windowstaki shortcut (kısayol) ‘a benziyor.
Birinci parametre orjinal dosya ikinci parametre ise
linkin adı oluyor.Linuxte disk dosyalarına isim ile
erişilmez inode denilen işletim sistemi tarafından
verilen numaralarla erişilir.Eger ln komutu kullanı
lırken hiçbir parametre kullanılmazsa hardlink oluşur.
localhost# ln orjinal.dosya linkin.adi-s –s parametresi kullanılırsa sembolik link yapmış oluruz.Aralarında bazen
uygulamada önem kazanan farklar olabilecegi için kısa bir açıklama verebiliriz.hardlink ancak aynı filesystem içinde yapılabilir.Yani windoz partion’ınındaki bir dosya için Linux partion’ınında hardlink veremeyiz.Sembolik linkte ise böyle bir kısıtlama yok.hardlinkte iki dosya da aynı inodeye sahip oluyorlar sembolik linkte farklı inodeleri oluyor.Sembolik link oluşturulmuş bir dosyada erişim hakları rxw hepsi tüm userlar için var görünür ama buna aldanmamak gerek çünkü linkin erişimide orjinal dosyada erişimle aynıdır.hardlinkte orjinal dosyayı silsekte linki kalıyor.Sembolik linkte ls komutu verilince link işareti görülür ve neye link ettigini anlayabiliriz.hardlinkte ise aynı inodeye sahip dosyalar linklidir diye düşünebiliriz.
localhost# chmod kullanıcı(+,-)
izinler dosya_adi
change mod komutu ile dosyalar ve klasörler üzerinde
erişim haklarını degiştirebiliriz.ls –al komutu verince
en sagda d rwx r— r-- gibi ifadeleri görürüz.Bunlardan
en sagdaki d ifadesi bunun bir klasör oldugunu ifade eder
r read yani okuma iznini w write yani yazma iznini x
execute
 yani çalıştırma iznini gösterir.En soldan ilk üç
izin dosyanın sahibinin iznini , sonraki üç izin grup
iznini , en sagdaki üç izin ise diger kullanıcılar o
dosya ya da klasör üzerindeki izinlerini gösterir.Eger
izin ifadesi yerinde – işareti varsa o noktadaki izin
yoktur manasına gelir.Klasörlerde okuma izni o klasörün
ls ile içerigini ögrenme , yazma ise o klasörün içine
birşeyler kopyalama ya da içinde birşeyler oluşturma
olarak karşımıza çıkar.d rwx r-x r-- :yandaki izinleri
şu şekilde yorumlarız bu bir klasördür.Kullanıcı rwx
tüm izinlere sahiptir.Kullanıcın içinde oldugu grup
rx haklarına sahiptir. Diger kullanıcılar ise sadece
r izinine sahiptir.İzinleri degiştirme ise şu şekilde
olur.“chmod kimlere.izin.verilecek+hangi.izinler.
verilecek dosya” kimlere.izin.verilecek grubunda üç
kişi vardır.u user’ı ifade eder.g user’ın içinde ol
dugu grubu ifade eder. o others yani diger kullanıcı
ları ifade eder.Örnegin “localhost# chmod u+rx dosya
” user’a rx izini verilir.
“localhost#chmod gu+w dosya grup ve user’a w izini verilir.
localhost#chmod o+xdiger kullanıcılara execute iznieger ‘+’ yerine ‘-’
işareti kullanılırsa o izinler verilmez alınır.
localhost# loadkeys ülke.kodubu komutla klavyemizi ilgili ülke kodunda olacak şekilde
degiştirmemizi saglar.Meslea “loadkeys trq” bu komutla
klavyemiz tr ve q tipinde olur (Türkçe q klavye).
localhost# tar –cvf dosya.
adi.tar dosya
dosya.adi yerine klasör adı da gelebilir.Mesela bir
dizinde ‘veriler’ adında klasörümü tarlamak istiyorsam
localhost# gzip dosyadosya sıkıştırma formatlarından biridir.Dosya yerinde
klasörde olabilir ama klasörün adı degişmez sadece
içindeki dosyaların isimleri dosyaadi.gz şekline
dönüşür.Kullanımı “localhost# gzip deneme” yaptıgımızda
deneme isimli dosya deneme.gz şekline dönüşür.gziplenmiş
bir dosyayı açmak içinde iki yöntem vardır.
localhost# compess dosyagzip gibi bir sıkıştırma biçimidir.Sıkıştırma sonucunda
oluşan dosya şu şekildedir.” localhost# compress deneme”
localhost# uncompressaçma
localhost# liloEger lilo içinde bir degişiklik yapmışsanız sisteminizin
bunu algılayabilmesi için yukarıdaki komutu vermelisiniz.
localhost# aumixSes ile ilgili ayarlara erişiriz.
localhost# ncftp ip(hostname)ncftp ile verilen ip ya da hosta otomatik olarak
anonymous olarak girmemizi saglar (eger anonymous
servisi varsa).Anonymous ise herkes için şifre sormadan
ftp hizmeti veren servera girmemizi ve izin verilen
dosyalara erişmemizi saglayan kullanıcı hesabıdır.Kulla
nımı “localhost# ncftp 168.12.13.11” (ip uydurmadır)
şeklindedir ama siz bildiginiz bir ip’yi yazın ya da
“localhost# ncftp ftp.itu.edu.tr” şeklinde de
kullanabilirsiniz.
localhost# aumixSes ile ilgili ayarlara erişiriz.
localhost# ncftp ip(hostname)ncftp ile verilen ip ya da hosta otomatik olarak
anonymous olarak girmemizi saglar (eger anonymous
servisi varsa).Anonymous ise herkes için şifre sormadan
ftp hizmeti veren servera girmemizi ve izin verilen
dosyalara erişmemizi saglayan kullanıcı hesabıdır.
Kullanımı localhost# ncftp 168.12.13.11(ip uydurmadır) şeklindedir ama siz bildiginiz bir ip’yi yazın ya da localhost# ncftp ftp.itu.edu.tr şeklinde de kullanabilirsiniz.
localhost# mpg123 /home/../..mp3 localhost# & mpg123 /home/../....mp3  komutu verilir.
Komuttan sonra bir daha enter tuşuna basarak devam
edebiliriz. Başındaki & işareti herhangi bir komuta
verilebilir ve verildigi komutun arka planda çalışmasını 
localhost# jobsbackgroundadaki programları görürüz. 
localhost# fg % sayıburadaki sayı parametresi ise jobs komutu ile gördügümüz
sıra numarasından başka birşey degildir ve bu komutta
foreground yani çalışan programı ön plana alır. 
localhost# cdplay playnumaranumaralı parçayı çalar.Mesela ” localhost# cdplay play3”
3 numaralı parçayı çalar
cdplay stopcd nin çalmasını durduurur
localhost# cdplay ejectcdromu açar
localhost#shell_adiMesela “localhost# sh” sh shell’e geçmeye yarar.”
localhost# bash” bash’a geçmemizi saglar vs. 
localhost# lynx www.deneme.comlynx bir text tabanlı browserdır.Kullanması ilginçtir
ve text tabanlı sayfalar içindir  frameleri desteklemez.
localhost# links www.deneme.comlinks bir metin tabanlı browserdır.lynxden farkı frame
desteklemesidir.Kullanımı daha hoş daha güzeldir ama java
uygulamalarına henüz destek vermemektedir
localhost# wgetaçıkkodlu dosya indirme aracıdır
localhost# mutt text tabanlı bir mail editörüdür
localhost# mailtomail atmamıza yarayan basit bir program.Kullanımı
“localhost# mailto ” yazarız karşımıza “to:” ifadesi
çıkar buraya kime mail atacaksak onun mail adresini
yazarız.Sonra enter yaparız.Enterdan sonra karşımıza
“subject:” ifadesi çıkar buraya atacagımız mailin
içerigini yazarız.Enterle geçeriz ve daha sonra
mailimizi yazmaya başlarız…. Maili bitirdikten sonra
ctrl+d ile yollarız.
localhost# bzcat dosya.adi.gzgzip ile sıkışmış bir dosyayı açmadan okumamızı saglar.
localhost# chfn finger ile ilgili bilgilerimiz degiştirmeye yarar
localhost# chshGirişteki standart kabugumuzu degiştirmeye yarar
localhost# chattr +a dosyadosya üzerine yazılamaz olur (salt okunur )
localhost# chattr +i dosyasilinemez olur.,
localhost# lsattr dosyadosyanın özelliklerini basar.
localhost# diff dosya1 dosya2dosya1 ile dosya2 arasındaki farklı satırları ekrana basa
localhost# cmp dosya1 dosya2birinci ve ikinci dosyaları karşılaştırır
localhost# ispell dosyaingilizce gramerine göre metindeki yazanın gramerini
inceler.ispell yoksa spell komutunu deneriz.
localhost# grep kelime dosyakelime parametresiyle belirtilen kelimeyi belirtilen
dosya içinde arar
localhost# head –sayi dosyasayi ile belirtilen parametreden itibaran belirtilen
dosyanın başından sayı kadar aşagısını ekrana basar.
Mesela “localhost# head –3 kara.txt” bu komut kara.txt’
nin ilk 3 satırını ekrana basar.
localhost# tail –sayi dosyasayi ile belirtilen parametreden itibaran belirtilen
dosyanın sonundan sayı kadar yukarısını ekrana basar.
Mesela “localhost# tail –3 kara.txt” bu komut kara.txt’
nin son 3 satırını ekrana basar.
localhost# sleep sn.
cinsinden.zaman;komut
bu komutta belirtli bir sn bekledikten sonra verilen
komutu yapar.Mesela “localhost# sleep 3;ls” makine üç
sn bekler daha sonra ls komutunu yapar.
localhost# pinepine Linux sistemlerde mail programıdır.Komut satırında
pine yazılarak açılır.Menusu sayesinden kullanımı kolaydır
localhost# mtools Bu komutla Linux altında msdos formatlı disketler
üzerinden işlem yapmak için kullanırız.Mesela içerigine
bakmak için “mdir” komutu kullanılır.mcopy , mformat vs
gibi birçok komutu var dikkatimizi çeken şey hepsinin
başında m harfi bulunması
localhost# mcmidnight commander adında bir arayüz programıdır.Linux
kullanımını birçok yönüyle kolaylaştıran bu program dos
zamanındaki norton commandera benziyor ama daha çok
işleve sahiptir.
localhost# mcedit metin editörüdür
localhost# susubstitute user yani vekil kullanıcı.Sistemde kullanıcı
degiştirmeye yarayan bu komut genel kanı olarak root’a
geçiş için kullanılan ve super user olarak bilinen bir
komuttur.Ama genel kanının aksine bu komutun amacı root
’a geçmek degilde herhangi bir usera geçmektir.Eger parametre kullanılmazsa default olarak sistem root için şifre sorgulamsı yapar yani “localhost# su” yazıp enterlarsınzı sizden root için şifre ister.Mesela “localhost# su –l kara ” Bu komutla ‘kara’ isimli kullanıcı için sistem bizden şifre sorgulamsı yapar ve eger dogru şifre verilirse sisteme gireriz.Eger biz root isek sistem başka bir user’a geçerken sistem bizden şifre sorgulaması istemez
localhost# mkpasswdbu komut random olarak ekrana bir password basar.Eger
sistem yöneticisi iseniz kullanıcıların passwordlerini
bu şekilde üretebilirsiniz ve passwd komutunun
kullanıcısını sadece chown ile root’a atayarak sistemdeki
kullanıcıların kendi passwordlerini kendilerinin
oluşturmalarını engelleyebilirsiniz.Bu sayede bilinçsiz
kullanıcılar tarafıdan oluşturulan basit şifrelerin
önüne geçerek  daha güvenilir hale getirebilirsiniz
localhost# mkbootdisk –-device
/dev/fd0 kernel.verisiyonu
Bu komut ile sisteme boot disketi yaparız.Boot
disketindeki amaç sisteme herhangi bir zarar
geldiginde bilgisayarı disketten açıp ilgili arızayı
gidermek.Boot disketinde işletim sisteminin kernelinde
hayati önemi olan fonksiyonlarla ilgili dosyalar bulunur
Mesela windowsu linux yükledikten sonra yüklerseniz windoz’un boot loader’ı liloyu siler ve biz yeniden lilo MBR’ye yazmak için linuxu boot disketinden açarız ve komut satırında “localhost# lilo” yazarız böylece lilonun kendisi update etmesini saglarız.Örnek kulllanımı “localhost# mkbootdisk –-device /dev/fd0 2.4.2-12 ”.Kernel versiyonuna “/boot” dizini içine girip ya da “uname -a “ komutuyla ögreniriz.
localhost# watch –n komut(prog)n ile temsil edilen sn aralıkla komut ya da programın
çıktısını fullscreen olarak ekrana basar ve ctrl+c ile
çıkarız.Mesela “localhost# watch –2 ls-al” sistem ctrl+c
yapana kadar ls-al komutunu 2 saniye aralıklarla
tekrarlayacaktır.
localhost# fdformat –n devicefloppy’e low level format için kullanılan bir komuttur.
Kullanım olarak “localhost# fdformat –n /dev/fd0”
localhost# mesg mesg komutunun hangi modda oldugunu gösterir.mesg modu
ise bize sistemden gelebilecek mesajlar için izini
gösterir.Eger mod “y“ ise yani komut sonrasında “mesg is
y” gibi bir ifadeyle karşılaşırsak bunun anlamı sistemden
bize write , talk vs gibi komutlarla mesaj atabilirler.
Eger mesg modunu degiştirmek istiyorsanız.”localhost# mesg y” ya da “localhost# mesg n” şeklinde komut verilir.mesg modunuzu eger sistem yöneticisi iseniz n olarak degiştirmenizi öneririm.Çünkü bazı scriptlerle size sonsuz mesaj atabilirler , kitlenmenize yol açabilirler
localhost# talk kullanıcı.adıbu komutla belli bir kullanıcı ile konuşmanızı saglar.
Tabi ki bunun gerçeklenmesi için karşıdaki kullanıcınında
konuşmayı kabul etmesi gerekir.Eger birileri bize talk
çekerse kullanıcı.adı is ringing for party … gibi bir
yazı çıkar ekranımıza eger talk’a karşılık vermek
istiyorsak bizde şu komutu yazarız “localhost# talk
kullanıcı.adi” tabi ki kullanıcı adı yerine bize kim
talk çektiyse onun adını yazarız. 
localhost# write kullanıcı.adıyukarıdaki komutu yazıp enterleriz daha sonra yazacagımız
mesajı yazıp ctrl+d ile göndeririz.Eger birinci ctrl+d
yaptıgımızda gitmezse ikinci defa ctrl+d tuş kombinas
yonunu kullanırız.Mesajın karşıya gitmesi için karşıdaki
kullanıcının mesg modunun “y” olması gerekir.
localhost# wall mesajyukarıdaki komutu enterledikten sonra bir kere daha enter
tuşuna basarak komut satırına düşeriz.Yani yukarıdaki
komuttan sonra iki defa enterleriz.Komutun amacı bir
mesajı herkese aynı anda göndermektir.Yani kullanıcılara
duyuru yapılacagı zamanda kullanılır.sadece root
kullanacak şekilde ayarlanmalıdır. 
localhost# kill pidnumarasıpid numarası verilen bir sürecin (proses) öldürülmesini
saglar.Bazen makine kitlenince başka bir konsoldan linuxu
root olarak açıp kitlenmiş sürecin öldürülmesiyle linuxe
reset atmaktan kurtulmuş oluruz.Sistemin kullandıgı
süreçleri ve başka kullanıcıların süreçlerini öldürmek
için root olmamız gerekir.Şimdi pid numarı nedir nasıl
buluruz? Pid numarası ps –aux komutunu verdigimizde
birtakım rakamlar ekrana çıkar soldan ikinci sıradaki
sutundaki rakamlar pid numaralarıdır.
localhost# passwd komutunu şifre degiştirmek için kullanılır.Önce bize eski
linux şifremiz sorulur ardından yeni linux şifremiz sonra
retype etmemiz istenir.Sonunda da ilgili işlemin
gerçekleşip gerçekleşmedigini belirten bir mesaj çıkar.
Normal userlar için passwd işlemi için aşagıdaki örnek
başarılı bir şifre degiştirme işlemine örnektir. örnek uygulama “localhost# passwd” (current) UNIX password:
New UNIX password:Retype new UNIX password:passwd: all authentication tokens updated successfullyroot 
için ise current password sorulmaz örnek aşagıdaki gibidir.Bundan dolayı eger bir sistemde root iseniz bilgisayarınız root kullanıcısında iken bir açık bırakıp masanızdan uzaklaşmayınız.Root için örnek uygulama.“localhost# passwd”Retype new Unix password:passwd: all authentication tokens updated successfully
eger passwd işlemini yapamazsak 
yppasswd komutunu deneriz.localhost# sort dosya.adieger parametresi yok ise
belirtilen dosyanın içindeki satırların ilk harflerini
baz alarak satırları alfabetik
sıraya sokar , ekrana basar..
-c sort edilip edilmedigini kontrol eder.
-r sort edilmiş dosyayı ters sırada sort eder.
localhost# bcbasit bir hesap makinesidir.komut satırında bc yazıp
entere bastıktan sonra istedigimiz aritmetik ifadeyi
yazıp enter tuşuna basarak sonucu erişirizçıkmak için quit yazarız.
localhost# dddata dublicate işlemi yapan bu komut şu şekildekullanılır
localhost#dd if=device of=dosya.adi bs=1024 count=sayi
count önüne yazılan sayı dosya büyüklügünün kb cinsinden
ifadesidir.Bu komut belirtilen devicedev(aygıttan)
bilgileri okuyup dosya.adi ile belirtilen dosyaya yazar
Mesela eger sisteminizdeki swap alanı yetmiyorsa swapfile oluştururuz.Aşagıdaki işlem 50Mblık swap alanı oluşturmadır. localhost# dd if=dev/zero of=swapfile bs=1024 count=50000 localhost# mkswap swapfile 50000 localhost# sync localhost# swapon oluşturdugumuz swapfile’ı devreden çıkartmak için swapoff komutunu kullanırız.Sonradan eklenen swapfile sistemin performansını olumsuz yönde etkiliyebilir
localhost# hdparmharddisk ile ilgili giriş çıkış modları (16 bit 32 bit)
degiştirip test edip DMA (direct memory access) özelligi
açıp kapamaya yarar.Xwindow çalışırken eger belleginiz
yeterli degilse linux swap kullanmaya başlar ve swap
işlemi hdd hızı ile orantılı olarak hızlıdır.Bu da
bilgisayarın başarımını etkiler.Eger DMA modunu açarsanız
hissedilir bir biçimde bilgisayarın performansı artar.
localhost# hdparm –d 1 /dev/hdaDMA modunu açar
localhost# hdparm –d 0 /dev/hdaDMA modunu kapar
localhost# hdparm –c 1 /dev/hda32bit I/O destekler
localhost# hdparm –c 0 /dev/hda32bit I/O destek kapatılır
localhost# fsck.ex2 devicekomutuyla device’ın dosya sistemi kontrol edilir.Bazen
bunu yapmak zorunda kalırız sistem zarar görmüştür ve bu
komut yapmadan açılamaz hale gelebilir.” localhost# fsck
.ext2 /dev/hda2” komutuyla linux hda2 de kurulu bir
sistemin filesystemi kontrol edilir ve oluşmuş olan
zararlar giderilebilir. 
localhost# lsmodmodulleri listeler 
localhost# rmmod modul_adılistedeki modullerden birinin adı verilirse modulu siler.
localhost# insmod modul_adımodul_adı olarak belirtilen modulu çekirdege ekler.
localhost# modprobe modul_adıadı verilen modulun tüm parçalarıyla çekirdege ekler

Yorum Gönder

xxxxxx